ที่ดินของวัดผู้ใดจะเข้าไปยึดถือหรือโอนกรรมสิทธิ์มาเป็นของตนเองไม่ได้

ศาลฎีกาของไทยมีคำพิพากษาว่า “ที่ธรณีสงฆ์” ไม่สามารถถูกยึด ครอบครอง โอนกรรมสิทธิ์ หรือถูกใช้ประโยชน์โดยบุคคลหรือหน่วยงานของรัฐได้ เว้นแต่จะมีอำนาจตามกฎหมายอย่างชัดเจน โดยหลักการนี้อ้างอิงตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการปกครองคณะสงฆ์และการครอบครองที่ดิน

ประเด็นสำคัญ:

• ที่ดินพิพาทในคดีนี้ได้รับการยืนยันว่าเป็นกรรมสิทธิ์ของวัด (โจทก์)

• กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ไม่มีอำนาจตามกฎหมายในการเข้าครอบครองหรือโอนที่ดินของวัดให้แก่บุคคลอื่น

• จำเลยซึ่งได้รับที่ดินจากกระทรวงเกษตรฯ จึงไม่ได้รับกรรมสิทธิ์โดยชอบด้วยกฎหมาย

• แม้ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1373 จะสันนิษฐานว่าผู้ครอบครองที่ดินเป็นเจ้าของ แต่ข้อสันนิษฐานนี้ถูกหักล้างด้วยหลักฐานที่ชัดเจนว่าเป็นที่ธรณีสงฆ์

• ดังนั้น การจดทะเบียนรวมแปลงและแบ่งแยกที่ดินที่เกี่ยวข้องกับที่ธรณีสงฆ์จึงเป็นโมฆะ แต่เฉพาะในส่วนที่ทับซ้อนกับที่ดินของวัดเท่านั้น

• ส่วนที่ดินที่ไม่เกี่ยวข้องกับข้อพิพาทยังคงมีผลตามเดิม

กฎหมายที่เกี่ยวข้อง:

• ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ มาตรา 1373

• ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพ่ง มาตรา 142

• กฎหมายการปกครองคณะสงฆ์: ร.ศ. 121 (มาตรา 7), พ.ศ. 2484 (มาตรา 41), พ.ศ. 2505 (มาตรา 34)

ข้อสรุป:
ที่ธรณีสงฆ์ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายอย่างชัดเจน ไม่สามารถมีบุคคลหรือหน่วยงานใดอ้างสิทธิ์หรือนำไปใช้ประโยชน์โดยปราศจากอำนาจตามกฎหมายได้ และการจดทะเบียนหรือโอนกรรมสิทธิ์ที่ดินในลักษณะเช่นนี้ถือเป็นโมฆะ